Lập trình là một công cụ để rèn luyện trí thông minh cho trẻ nhỏ rất tốt. Chính vì vậy, mà ngày nay rất nhiều bậc phụ huynh cho con tiếp cận rất sớm với các loại ngôn ngữ lập trình khác nhau. Tuy nhiên, việc tìm kiếm ngôn ngữ lập trình phù hợp với độ tuổi trẻ em không phải là dễ, vì lập trình cho trẻ em không giống như người lớn, không thể nào dạy luôn cho trẻ cách viết những dòng code hay những mã lệnh như những lập trình viên thực thụ được. Chính vì vậy, nếu đang băn khoăn chưa biết loại lập trình nào phù hợp với con bạn thì hãy tham khảo top 10 ngôn ngữ lập trình cho trẻ em sau đây.
Cho trẻ tiếp xúc sớm với các ngôn ngữ lập trình sẽ tạo điều kiện tuyệt vời cho trẻ học và phát triển bản thân. Việc học lập trình vừa kết hợp kiến thức lập trình với các hoạt động trải nghiệm phát triển kỹ năng sáng tạo, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác và tư duy phản biện, điều này sẽ giúp trẻ dễ dàng thích ứng và hội nhập để thành công hơn trong tương lai. Do đó, nếu vẫn còn cho rằng trẻ nhỏ thì biết gì lập trình thì những lý do dưới đây sẽ làm bạn phải suy nghĩ lại.
Tại sao trẻ em nên học lập trình từ nhỏ?
Việc trẻ em được tiếp cận với internet và sử dụng các thiết bị điện tử ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, nếu chỉ để chúng tiếp cận với mục đích giải trí, giết thời gian thì sẽ thật lãng phí. Thay vào đó, tại sao bạn lại không cho trẻ tiếp cận với các website học trực tuyến sớm thông qua việc sử dụng thiết bị điện tử để tra cứu. Việc khám phá các ngôn ngữ lập trình sẽ giúp trẻ mở mang được nhiều kiến thức, phát triển tư duy. Đặc biệt, bằng việc lập trình trẻ đã có thể kiếm được tiền bằng những phát minh của mình. Điều này sẽ giúp trẻ tự lập từ nhỏ. Hơn nữa, việc học ngôn ngữ lập trình từ nhỏ sẽ giúp trẻ có những định hướng tốt hơn cho tương lai, xác định được mình thích cái gì để theo đuổi và phát triển.
Trong tương lai, môn lập trình sẽ sớm được chính thức đưa vào giảng dạy cho trẻ. Theo một cuộc khảo sát gần đây cho thấy, có đến 45% phụ huynh khi được khảo sát đồng ý rằng nên cho trẻ học lập trình ở bậc tiểu học, 32% số phụ khuynh khác lại cho rằng nên cho trẻ làm quen từ lúc mầm non. Sở dĩ, các bậc phụ huynh đồng ý cho con học lập trình sớm bởi vì giai đoạn trẻ còn nhỏ là khoảng thời gian trẻ ghi nhớ và tiếp thu cái mới rất nhanh. Hơn nữa, giai đoạn này cũng là giai đoạn trẻ cần vận động trí não thật nhiều để tăng khả năng tư duy logic và trí sáng tạo. Như vậy thì việc học hành hay làm việc sau này của trẻ cũng trở nên thuận lợi hơn rất nhiều.
Ngoài ra, việc học lập trình từ nhỏ cũng giúp ích cho trẻ rất nhiều trong việc tư duy, rèn luyện và cải thiện trí nhớ. Điều này là thực sự cần thiết cho trẻ trong quá trình hội nhập và phát triển như hiện nay.
Cách chọn ngôn ngữ lập trình cho trẻ em
Tính cách, sở thích và suy nghĩ của trẻ em hoàn toàn khác với người lớn. Vì thế, ngôn ngữ lập trình phù hợp với trẻ em cần phải được lựa chọn dựa trên phương diện sở thích và thị hiếu của trẻ.
Nếu bé nào có sẵn tiềm năng lập trình thì hoàn toàn có thể bắt đầu tiếp xúc ngay với loại ngôn ngữ phức tạp như C++. Nhưng với những đứa trẻ lớn hơn lại có thể sử dụng interface lập trình trực quan để làm ra các sản phẩm vui chơi như game, mặc dù chúng ít quan tâm hay không có năng khiếu viết ngôn ngữ lập trình.
Chính vì vậy, những đứa trẻ có độ tuổi từ 5-8 thường sẽ thích làm việc với môi trường lập trình trực quan. Nhưng mà từ 8 tuổi trở đi, chúng lại có xu hướng nghiên cứu ngôn ngữ lập trình, tuy nhiên chỉ nên làm quen với những ngôn ngữ ở mức độ đơn giản. Đến khi nào trẻ đủ 13 tuổi thì hãy bắt đầu cho bé học nâng cao hơn, để có thể tiếp thu trọn vẹn hết về kiến thức ngôn ngữ lập trình. Lúc này trẻ cũng mới đầu ý thức được về việc học của mình cũng như chăm chút tỉ mỉ hơn trong việc gõ các câu lệnh, tự chỉnh sửa code và đặc biệt chú ý tới từng chi tiết. Ngôn ngữ lập trình chỉ cần một dấu chấm phẩy sai thôi cũng có thể phá hủy toàn bộ chương trình. Chính vì vậy mà, khi trẻ còn quá nhỏ tuổi mà bắt chúng phải tập trung vào những chi tiết nhỏ sẽ khiến chúng nhàm chán. Do đó mà những ngôn ngữ lập trình cho trẻ nhỏ thường có phần mềm có interface đơn giản, dễ sử dụng hơn nhiều so với thực tế. Đi kèm theo đó là các bước hướng dẫn viết code từng bước một, trẻ thường chỉ phải dùng chuột kéo và thả các khối code mà không cần phải động tay vào bàn phím.
Chính vì vậy, dựa vào tính cách, nhận thức và độ tuổi của trẻ mà các bậc phụ huynh hãy chọn lựa loại ngôn ngữ lập trình phù hợp, để trẻ có thể phát huy hết thế mạnh của mình.
Top 10 ngôn ngữ lập trình cho trẻ em
Bạn đang tìm kiếm một loại ngôn ngữ lập trình phù hợp với trẻ em để làm quen với lập trình, nâng cao tư duy logic thì hãy tham khảo top 10 ngôn ngữ lập trình cho trẻ em sau đây:
Alice
Alice là một dạng ngôn ngữ lập trình có nền tảng giáo dục tốt, dựa trên đối tượng nguồn mở, có môi trường phát triển tích hợp IDE. Đây là một loại ngôn ngữ lập trình miễn phí, dùng để chỉ dạy và hướng dẫn các khái niệm lập trình, hướng đối tượng như C++. Alice cho phép trẻ em tạo ra các trò chơi hoặc hình ảnh bằng cách lập trình các chuyển động của máy ảnh, các mô hình 3D và các cảnh bằng cách tiếp cận quen thuộc của các hình khối xây dựng. Điều này giúp trẻ nâng cao hiệu quả “học đi đôi với hành”. Không chỉ dừng lại ở đối tượng là trẻ em mà Alice còn cung cấp các công cụ và tài liệu bổ sung cho việc giảng dạy ở nhiều lứa tuổi khác nhau.
Alice cung cấp các kỹ năng tư duy logic và các nguyên tắc cơ bản trong ngôn ngữ lập trình như là trình tự, vòng lặp, Code, hướng dẫn các thao tác cụ thể để phát triển ứng dụng… Vì thế mà ứng dụng này thường dành cho trẻ em trên 12 tuổi. Ở độ tuổi này, trẻ cũng đã được tiếp xúc cơ bản với code nên việc làm quen với Alice sẽ không có quá nhiều bỡ ngỡ.
Blockly
Blockly là dự án của Google. Nóp là nguồn mở, thường chạy trong trình duyệt web và trông giống như Scratch. Blockly cũng là một ngôn ngữ lập trình thân thiện với trẻ em và một thư viện JavaScript phía máy khách để tạo ngôn ngữ lập trình và trình chỉnh sửa khối hình ảnh.
Khi sử dụng ngôn ngữ này, trẻ sẽ thấy được mã dọc theo cạnh của màn hình khi liên kết các khối với nhau. Đồng thời có thể thay đổi ngôn ngữ lập trình để kiểm tra hay xem sự khác biệt về cú pháp ngôn ngữ cho cùng một chương trình cơ bản. Điều nay, giúp trẻ em dễ thao tác và xử lý các lỗi thường gặp.
Scratch
Có thể nói, Scratch là một trong những ngôn ngữ lập trình cho trẻ em khá đơn giản. Bởi vì đây là ngôn ngữ hình ảnh có đủ chức năng và các tùy chọn có thể tạo ra hình ảnh động, câu chuyện tương tác, nghệ thuật hoặc âm nhạc. Đặc biệt là Scratch có thể được hiểu hoàn toàn thông qua thao tác các biểu tượng đại diện cho các lệnh, vì thế trẻ em dễ sử dụng mà không cần phải tốn quá nhiều thời gian cho việc đọc và gõ. Hơn nữa, đây là ngôn ngữ lập trình miễn phí, giúp trẻ em có nhiều trải nghiệm, tạo nền tảng tốt để theo đuổi các loại ngôn ngữ khó hơn.
CoderZ
CoderZ được phát triển bởi công ty Interlitek tại Israel. Đây là môi trường trực tuyến để học STEM và học lập trình dành cho trẻ em thông qua việc lập trình một robot ảo thực hiện nhiệm vụ. Khi tiến bộ, trẻ em có thể học nhiều hơn về code Java cơ bản. Đây cũng là môi trường tuyệt vời, vừa là giải pháp vui và thú vị để rèn luyện kỹ năng trong thế giới công nghệ của thế kỷ 21.
Bên cạnh học thêm về lập trình căn bản và lập trình robotics thì trẻ em còn có thể học thêm về toán, kỹ thuật, đồng thời cải thiện khả năng tư duy logic, tư duy thuật toán, rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề cùng với tư duy sáng tạo, cải thiện trí nhớ hiệu quả.
CoderZ phù hợp cho trẻ từ 10-18. Để học ngôn ngữ lập trình với CoderZ thì phải có máy tính có cấu hình CPU i5, 2.5 GHz hoặc tương đương, 4GB RAM trở lên, kết nối internet tốc độ cao và cập nhật phiên bản Chrome mới nhất, để có thể chạy “mượt” nhất.
Twine
Twine là phần mềm mã nguồn mở, hoàn toàn miễn phí giúp trẻ kể những câu chuyện của mình một cách sinh động hơn. Với Twine, trẻ không cần phải viết bất kỳ một đoạn code nào nhưng có thể mở rộng nó với các biến, điều kiện logic, hình ảnh, CSS và cả JavaScript, giúp trẻ tiếp cận và làm quan với các ngôn ngữ thiết kế web cơ bản này.
Giao diện của Twine cũng khá đơn giản, bao gồm một thanh trình đơn, một vài phím tắt và một bảng điều khiển để hiển thị tất cả các yếu tố hiện diện trong câu chuyện. Bất kì đứa trẻ nào cũng có thể sử dụng được Twine dù chưa từng sử dụng qua lần nào. Twine hỗ trợ nhập vào các định dạng như TWEE, TW, TXT, HTML và xuất sang các định dạng RTF, TXT hoặc TWEE. Tuy nhiên nếu không lựa chọn định dạng xuất, câu chuyện sẽ được lưu mặc định với định dạng HTML. Về phần hình ảnh trẻ có thể tải lên từ ổ đĩa (hỗ trợ định dạng GIF, JPG, PNG, SVG và WEBP) hoặc từ một URL cũng như CSS hay mã script. Vì thế, Twine là một sự lựa chọn tuyệt vời dành cho trẻ trong độ tuổi từ 5-8.
Python
Python được thiết kế để trở thành một ngôn ngữ dễ học cho trẻ em, có mã nguồn, bố cục trực quan và dễ hiểu. Vì thế sử dụng ngôn ngữ lập trình Python, trẻ em sẽ có ít trở ngại liên quan đến việc học cách lập trình. Ở ngôn ngữ lập trình này sẽ có nhiều chức năng phổ biến đã được tích hợp. Chính vì vậy ngôn ngữ lập trình Python trở thành một ngôn ngữ rất tuyệt vời để trẻ em tìm hiểu và học tập, phát triển trí thông minh của mình.
PHP
PHP là viết tắt của “Hypertext Preprocessor”. Đây là một trong những loại ngôn ngữ lập trình được sử dụng rộng rãi hiện nay. Đây là một loại ngôn ngữ lập trình kịch bản chạy ở phía server nhằm sinh ra mã html trên client. Cho đến hiện nay, PHP đã trải qua rất nhiều các phiên bản khác nhau và được tối ưu hóa cho các ứng dụng web. Cách viết mã rõ ràng, dễ học nên PHP đã dần trở thành một ngôn ngữ lập trình web rất được ưa chuộng. Vì thế, khi tuyển lập trình viên, các công ty thường yêu cần các ứng viên có vốn hiểu biết và sử dụng loại ngôn ngữ này một cách nhất định.
PHP chạy trên môi trường webserver và lưu trữ dữ liệu thông qua hệ quản trị cơ sở dữ. Vậy nên PHP thường đi kèm với Apache, My SQL và hệ điều hành Linus (LAMP).
JavaScript
JavaScript thường bị nhầm là Java nhưng chúng là 2 loại ngôn ngữ lập trình khác nhau. JavaScript là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng, thông dịch đơn giản, được sử dụng trên hầu hết website ngày nay. Giống như HTML, PHP, trẻ muốn học thiết kế web thì nên tìm hiểu JavaScript. JavaScript là ngôn ngữ phổ biến nhất trên GitHub. Tuy nhiên, khi học JavaScript trẻ cần phải chịu khó, tỉ mỉ, có lộ trình rõ ràng, cũng không rất dễ bỏ cuộc.
Java
Java là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng được tạo bởi Sun Microsystems và hiện thuộc sự sở hữu của Oracle. Loại ngôn ngữ này thường được sử dụng cho database, phát triển ứng dụng Android, ứng dụng máy tính để bàn. Đây cũng là một ngôn ngữ lập trình phổ biến DND cho web. Để lập trình hệ thống lớn, người ta thường sử dụng ngôn ngữ Java. Java chạy nhanh hơn những ngôn ngữ thông dịch như Python, Perl, PHP gấp nhiều lần. Java chạy tương đương so với C#, một ngôn ngữ khá tương đồng về mặt cú pháp và quá trình dịch/chạy. Ngoài ra Java là một trong những ngôn ngữ lập trình HOT có cơ hội làm việc nhiều, lương cao và có tương lai phát triển tốt. Vì thế, Java phù hợp với đa dạng đối tượng người học, từ trẻ em khoảng từ 13 tuổi trở lên cho đến những người tay ngang sang học lập trình cũng có thể chọn Java để bắt đầu.
Ruby
Ruby là một ngôn ngữ lập trình linh hoạt, mạnh mẽ
Ruby là một ngôn ngữ lập trình linh hoạt, mạnh mẽ, sử dụng trong phát triển web/Internet, để xử lý văn bản, tạo các trò chơi. Đây là ngôn ngữ mã nguồn mở, chú trọng vào sự đơn giản và hiệu suất cao. RuBy có một cú pháp rõ ràng, gần gũi và dễ viết, vì thế trẻ em rất dễ học, để phát triển tư duy và nâng cao khả năng sáng tạo.
Trên đây là top 10 ngôn ngữ lập trình cho trẻ em tốt nhất hiện nay các bậc phụ huynh có thể tham khảo để tìm ra loại ngôn ngữ lập trình hữu ích và phù hợp nhất với con mình. Sở thích mỗi trẻ là khác nhau, vì thế nếu có thể các bậc phụ huynh hãy ngồi lại cùng bé để chơi và thăm hỏi ý kiến của con, để giúp con lựa được đúng loại ngôn ngữ mà chúng thích cũng như tạo tiền đề tốt, tạo cơ hội giúp con thành công trong tương lai.